Badaniem uzupełniającym wynik angiografii o informacje dotyczące budowy ściany tętnicy wieńcowej jest ultrasonografia wewnątrzwieńcowa. Umożliwia ono zobrazowanie nawet wczesnych etapów aterogenezy w naczyniu wieńcowym. Ultrasonografia wewnątrzwieńcowa jest badaniem, którego nie powinno się traktować jako badanie przesiewowe u bezobjawowych pacjentów, ze względu na jego inwazyjność. Obrazowanie metodą ultrasonografie wewnątrznaczyniowej jest praktyczną, bezpieczną, czułą i powtarzalną metodą badania patologii w obrębie naczyń wieńcowych, zwłaszcza w przypadku zmian o niewielkim nasileniu.
Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego jest wiodącą przyczyną zgonów w wielu rozwiniętych krajach. W związku ze stałym wzrostem częstości tego schorzenia w populacji, dużą wagę przywiązuje się do nowych metod obrazujących patologię naczyń wieńcowych. Do tej pory wykorzystywano przede wszystkim angiografię wieńcową, która obrazuje dwuwymiarowo światło naczyń i pozwala na ocenę stopnia ich zwężenia. Badaniem uzupełniającym wynik angiografii o informacje dotyczące budowy ściany tętnicy wieńcowej jest ultrasonografia wewnątrzwieńcowa. Umożliwia ono zobrazowanie nawet wczesnych etapów aterogenezy w naczyniu wieńcowym. Jest to inwazyjne badanie, przeprowadzane z użyciem miniaturowej głowicy ultradźwiękowej (o średnicy 1-1.5 mm), obrazujące naczynie w postaci przekrojów poprzecznych. Przed wykonaniem badania podaje się dożylnie heparynę oraz nitroglicerynę do naczyń wieńcowych. Mimo, iż jest to procedura inwazyjna, poważne komplikacje są rzadkie. Do najczęstszych powikłań należy obkurczenie tętnicy wieńcowej na cewniku. IVUS znajduje zastosowanie zarówno w trakcie procedur diagnostycznych jak i terapeutycznych. Pozwala ona na dokładne bezpośrednie pomiary światła naczynia, ocenę morfologii i wielkości blaszki miażdżycowej w ścianie naczynia (również w naczyniach o prawidłowym obrazie w angiografii), ponadto pozwala określić przybliżony skład blaszki miażdżycowej (odróżnić blaszkę bogatą w lipidy od bogatej w kolagen). Trudne do wykrycia natomiast są świeże skrzepliny, które podobnie jak krew są mało echogeniczne. Ultrasonografia wewnątrzwieńcowa jest badaniem, którego nie powinno się traktować jako badanie przesiewowe u bezobjawowych pacjentów, ze względu na jego inwazyjność.
„IVUS znajduje zastosowanie zarówno w trakcie procedur diagnostycznych jak i terapeutycznych. Pozwala ona na dokładne bezpośrednie pomiary światła naczynia, ocenę morfologii i wielkości blaszki miażdżycowej w ścianie naczynia – również w naczyniach o prawidłowym obrazie w angiografii – ponadto pozwala określić przybliżony skład blaszki miażdżycowej – odróżnić blaszkę bogatą w lipidy od bogatej w kolagen.”
Wskazania diagnostyczne
– Naczynia wieńcowe, które w badaniu angiograficznym wyglądają prawidłowo: prawidłowy wynik koronarografii występuje w około 10-15% pacjentów, z podejrzeniem patologii w obrębie naczyń wieńcowych, poddawanych temu badaniu. U takich pacjentów u których występują kliniczne objawy choroby wieńcowej IVUS pozwala stwierdzić zmiany miażdżycowe w miejscach wyglądających angiograficznie prawidłowo. Wskazania do diagnostycznej IVUS obejmują również zmiany trudne do oceny w angiografii: w rozwidleniach tętnic, w pniu lewej tętnicy wieńcowej, ostialne, asymetryczne. Dzięki zastosowaniu IVUS wykryto wiele ważnych mechanizmów w których koronarografia może niedoszacować obecność i zaawansowanie miażdżycy naczynia.
– graniczne zwężenia naczyń wieńcowych: ocena wzrokowa i angiografia ilościowa są zawodnymi metodami w przypadku zmian granicznych i często nie dają informacji wystarczających do podjęcia decyzji o rewaskularyzacji. IVUS znacznie zawęża pole diagnostycznej niepewności w zmianach określanych jako graniczne na podstawie koronarografii. Wskazaniem do rewaskularyzacji jest minimalne pole powierzchni światła tętnicy poniżej 6mm2 dla lewej tętnicy wieńcowej i poniżej 4mm2 dla pozostałych głównych tętnic wieńcowych
– waskulopatia w przeszczepionym sercu: przyspieszony rozwój waskulopatii naczyń wieńcowych jest podstawową przyczyną śmiertelności u pacjentów z przeszczepionym sercem po pierwszym roku od transplantacji. Większość ośrodków transplantacyjnych wykonuje koronarografię co roku u pacjentów po przeszczepie, jednak często nie udaje się wykryć miażdżycy przed wystąpieniem objawów. Ultrasonografia wewnątrznaczyniowa naczyń wieńcowych jest dokładną i powtarzalną metodą. Dostarcza informacji ułatwiających zrozumienie choroby naczyń serca przeszczepionego i uzmysławia, że patologia ta jest znacznie bardziej częsta niż dotychczas to stwierdzano stosując wyłącznie angiografię.
„Bezpieczeństwo wewnątrznaczyniowej utrasonografii zostało dobrze udokumentowane, z rzadkimi przypadkami powikłań. Najczęściej spotykanym powikłaniem jest ogniskowy skurcz naczynia wieńcowego, ustępujący po podaniu dowieńcowym nitrogliceryny.”
Wskazania interwencyjne
– planowanie przezskórnej interwencji wieńcowej: dobór wielkości balonu, rozważenie techniki interwencji, ocena miażdżycy w odcinku, w którym jest planowana interwencja.
– stentowanie pod kontrolą IVUS: w badaniach klinicznych wykazano znamienny statystycznie spadek ilości ponownej interwencji wymaganej po stentowaniu podczas wewnątrznaczyniowej ultrasonografie.
– ocena wyniku przezskórnej interwencji: ocena rozprężenia stentu – wykrywanie konieczności ponownego stosowania balonu wewnątrzwieńcowego, rozpoznanie powikłań po przezskórnej interwencji takich jak zakrzepica, rozwarstwienie ściany naczynia
IVUS dostarcza dodatkowych cennych informacji ponad te zdobyte podczas badania koronarograficznego. Jako metoda wspomagająca przezskórne interwencje na naczyniach wieńcowych, wewnątrznaczyniowa ultrasonografia znajduje sobie miejsce jako bardzo dobre narzędzie pomocne podczas takich zabiegów
W przyszłości IVUS będzie zapewne coraz częściej używany jako narzędzie badawcze skuteczności potencjalnych terapii przeciwmiażdżycowych (np. terapia wysokimi dawkami statyn). Rozwijająca się wiedza na temat analizy sygnału ultrasonograficznego pozwala na coraz lepszą i dokładniejszą analizę ściany naczynia uwzględniającą jego akustyczność (analiza częstotliwości sygnału) i elastyczność (elastografia).
Bezpieczeństwo wewnątrznaczyniowej utrasonografii zostało dobrze udokumentowane, z rzadkimi przypadkami powikłań. Najczęściej spotykanym powikłaniem jest ogniskowy skurcz naczynia wieńcowego, ustępujący po podaniu dowieńcowym nitrogliceryny. Częstość powikłań po IVUS utrzymuje się na poziomie kilku procent (dotyczy skurczu naczynia, dyssekcji lub uwięźnięcia cewnika, przebicia naczynia czy rzadko zawału serca).
Obrazowanie metodą ultrasonografii wewnątrznaczyniowej jest praktyczną, bezpieczną, czułą i powtarzalną metodą badania patologii w obrębie naczyń wieńcowych, zwłaszcza w przypadku zmian o niewielkim nasileniu. Ponadto użycie metody wewnątrznaczyniowej ultrasonografii nie wydłuża istotnie czasu trwania procedury interwencyjnej. Największą wadą tej techniki pozostaje niestety wysoki koszt jednorazowych głowic wewnątrznaczyniowych.
Nissen S. Coronary angiography and intravascular ultrasound. Am J Cardiol 2001 Feb 16; 87(4A):15A-20A
Fishman JE. Imaging of blunt aortic and great vessel trauma. J Thorac Imaging. 2000 Apr;15(2):97-103
Nissen SE. Who is at risk for atherosclerotic disease? Lessons from intravascular ultrasound. Am J Med. 2002 Jun 3;112 Suppl 8A:27S-33S
Boden WE et al. on behalf of the COURAGE Trial Research group. Optimal Medical Therapy with or without PCI for Stable Coronary Disease. N Engl J Med 2007; 356: online 10.1056/NEJMoa070829
Zimmermann A, Pollinger B, Rieber J, Konig A, Erhard I, Krotz F et al. Early time course of neointima formation and vascular remodelling following percutaneous coronary intervention and vascular brachytherapy of in-stent restenotic lesions as assessed by intravascular ultrasound analysis. Z Kardiol. 2005 Apr;94(4):239-46.
Sipahi I, Nicholls SJ, Tuzcu EM. Recent trends in coronary intravascular ultrasound: tracking atherosclerosis, pursuit of vulnerable plaques, and beyond. J Nucl Cardiol. 2006 Jan-Feb;13(1):91-6.
Orford JL, Denktas AE, Williams BA, Fasseas P, Willerson JT, Berger PB, Holmes DR Jr; PRESTO Investigators. Routine intravascular ultrasound scanning guidance of coronary stenting is not associated with improved clinical outcomes. Am Heart J. 2004 Sep;148(3):501-6.
More from Publikacje
Pięć najczęściej czytanych artykułów
Stale monitorujemy aktywność naszych użytkowników i obserwujemy, które materiały cieszą się największą popularnością. Analizujemy, dlaczego tak się dzieje, i wyciągamy …
Polityka rolna winna otyłości?
Zła dieta- bogatokaloryczna, zawierająca dużą ilość tłuszczów nasyconych, węglowodanów prostych i soli jest wiodącym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób metabolicznych i …
Prewencja kardiotoksycznego efektu trastuzumabu
Na łamach "JAMA Oncology" ukazały się wyniki pierwszego randomizowanego badania dotyczącego zapobiegania kardiotoksycznego efektu trastuzumabu. W badaniu w latach 2007-2011 wzięło …
